Selasa, 19 Mei 2015

Telefon Pintar sebagai Mikroskop (microscope)

DIY lens for microscope
Kanta mikroskop yang dihasilkan oleh Steve Lee.

Telefon pintar hampir berada di setiap tangan kita pada masa ini. Walaupun mempunyai fungsi yang banyak hanya beberapa fungsi sahaja yang digunakan walaupun harga yang dibayar adalah terlalu tinggi. Manakala kemampuan menghasilkan telefon berkuasa tinggi hari ini sepatutnya dimanfaatkan sepenuhnya untuk tujuan kebaikan semua.

Mikroskop merupakan peralatan yang mampu membantu manusia melihat objek-objek yang kecil yang tidak boleh dilihat dengan mata kasar. Alatan ini telah membantu manusia bukan sahaja dalam bidang perubatan malah juga dalam penghasilan barangan seperti pembuatan, perkomputeran, pertanian dan pendidikan. Dibina secara asas dengan konsep optik yang mudah iaitu sebuah kanta cembung yang mampu membesarkan imej objek yang diperhatikan.

Contoh mikroskop telefon yang berada di pasaran.

Hari ini mikroskop yang boleh digunakan secara terus untuk telefon bimbit telah pun tersedia dijual di pasaran dengan harga yang berbeza-beza. Penggunaan mikroskop yang siap memudahkan pengguna terus menggunakannya. Namun begitu ia boleh dihasilkan dengan pelbagai cara melalui  sedikit pemahaman asas mengenai mikroskop.

Kanta mikroskop boleh dihasilkan dengam murah seperti mana yang dihasilkan oleh Steve Lee daripada Australian National University, dengan menggunakan tisisan gel polydimethylsiloxane (PDMS) yang dikeraskan di dalam ketuhar. Gel ini dipanaskan pada suhu 70 °C di atas permukaan rata akan membentuk separuh kanta cembung. Ia akan disatukan pula dengan sebelah lagi kanta cembung untuk menjadikan ia membentuk kanta cembung penuh.

comparison
Imej yang dihasilkan oleh kanta PDMS (kiri) dan mikroskop biasa (kanan).

Berbanding dengan harganya yang murah kanta buatan ini boleh membesarkan imej pada skala x 160. Ia boleh memberikan gambaran untuk objek yang bersaiz 4 µm dalam erti kata lain, anda boleh memerhatikan sel-sel secara individu. Kualiti gambaran daripada kanta ini mungkin boleh diperbaiki dengan kaedah penghasilan kanta yang lebih baik – namun untuk kegunaan asas ia merupakan satu peralatan yang hebat.

Padanan mikroskop dan telefon pintar merupakan satu perkara yang amat baik kerana ia dilengkapi dengan kamera yang boleh merakamkan imej terus ke dalam memori telefon tersebut. Manakala keudahan ‘GPS tagging’ memudahkan untuk sampel dilabel dan kedudukan sampel ditemui. Seterusnya ia dengan mudah dihantar kepada pakar-pakar lain untuk dianalisa atau dikongsi bersama. Ia merupakan satu keperluan penting bagi para pengkaji yang bertugas di luar kawasan ataupun bagi mereka yang berminat untuk menyumbangkan penemuan masing-masing.


DIY telephone microscope
Contoh lain mikroskop buatan sendiri menggunakan telefon bimbit. 

Bagi yang berminat untuk mencuba menghasilkan kanta mikroskop untuk telefon bimbit anda janganlah mudah mengalah. Sekiranya anda berminat untuk melihat objek-objek seni dan halus pula mungkin membeli mikroskop yang telah siap di pasaran adalah lebih mudah. Semoga dengan ini ia dapat memanfaatkan telefon bimbit anda yang dibeli dengan harga ribuan ringgit disamping melatih anak-anak anda untuk meneroka keunikan alam.



Free Download





Sabtu, 16 Mei 2015

Mengenal Spesis Ikan Paus

Humpback whale
Ikan paus 'humpback' keluar daripada air.

Ikan paus biru merupakan haiwan yang paling besar masih menghuni lautan dunia. Walaupun bilangannya semakin berkurangan akibat pemburuan berlebihan namun hari ini pengharaman membunuh mamalia terbesar ini sedikit sebanyak membantu spesis ini untuk berkembang semula. Namun begitu apa yang ingin saya ketengahkan kali ini bukan sahaja bertumpu kepada spesis paus biru malah keseluruhan spesis paus yang mengandungi banyak sekali spesis-spesis lain yang kurang kita ketahui.

Blue whale
Ikan paus biru merupakan spesis terbesar dalam kumpulan paus.

Walaupun ikan paus rata-ratanya bersaiz besar, namun ada juga antara spesis yang bersaiz kecil dan sederhana antaranya adalah ‘pygmy sperm whalesI’ yang hanya bersaiz 3.5 m (11 ft.) Berbanding dengan saiznya juga, ikan paus menjadikan hidupan-hidupan kecil di lautan sebagai sumber makanannya. Terdapat beberapa spesis yang memburu hidupan besar (dari jenis ikan paus bergigi) dan juga yang bersaiz agak besar adalah ‘Sperm Whale’ yang juga menjadikan sotong gergasi sebagai salah satu sumber makanannya.

Dari segi saiz, paus biru boleh mencapai sehingga 30 m (98 ft) dengan berat sehingga 180 tan. Jika keseluruhan spesis digabungkan ia mungkin mencapai jumlah jutaan ekor. Namun sekiranya mengikut spesis ada diantaranya yang mengalami penurunan jumlah drastik akibat pemburuan oleh manusia. Kadar pembiakannya pula adalah sekitar 3% hingga 13% mengikut spesis-spesis tertentu. Manakala jangka hayat ikan paus seperti ‘humpback’ boleh mencecah sehingga 77 tahun berbanding paus ‘bowhead’ yang boleh mencecah sehingga ratusan tahun.

Size differences
Perbezaan saiz dalam spesis paus-paus 'baleen'.

Pengkelasan paus dibahagikan kepada dua kumpulan utama iaitu jenis ‘Baleen’di mana ikan-ikan paus ini memunyai plat ‘baleen’ berbanding gigi untuk menapis makananya yang terdiri daripada hidupan-hidupan kecil di dalam laut seperti plankton dan krill. Jenis kedua adalah daripada spesis-spesis yang mempunyai gigi seperti Orca, dolphin, sperm whale yang mempunyai gigi dan memburu hidupan yang lebih besar terdiri daripada ikan, sotong, anjing laut dan sebagainya.

Plat 'baleen' yang digunakan untuk menapis makanan pada paus 'baleen'.

Ikan paus boleh didapati di hampir kesemua perairan dunia dalam spesis yang berbeza. Terdapat juga spesis ikan paus (lumba-lumba sungai) yang mendiami sungai-sungai utama seperti sungai Indus, Ganges, Yangtze, Mekong dan juga Amazon. Spesis ikan lumba-lumba air tawar ini merupakan spesis yang paling terancam berbanding spesis-spesis yang lain memandangkan kebanyakan sungai-sungai kediaman mereka semakin tercemar akibat pembangunan.

Berikut adalah jenis-jenis ikan paus yang terdapat di dunia. Perhatikan jumlahnya yang banyak berbanding seperti mana yang kita sangkakan sebelumnya.

Suborder Mysticeti (Baleen whales)


(Right whales)


(Rorquals)












Suborder Odontoceti (Toothed whales)

(Oceanic dolphins)













(Pilot whales)


















(Right whale dolphins)





































Suborder Odontoceti (Toothed whales)



(Porpoises)















(Beaked whales)











(Mesoplodont

whales)
































Setiap spesis ini mempunyai ciri-ciri istimewa tersendiri dan anda mungkin perlu membuat semakan yang terperinci untuk mengetahuinya dengan lebih lanjut. Seperti juga haiwan-haiwan lain, ikan paus juga mempunyai fungsi sendiri dalam mengawal keseimbangan ekosistem. Jadi adalah penting untuk kita sentiasa memastikan haiwan-haiwan ini sentiasa berada dalam jumlah yang seimbang.



Free Download



Arkib Blog