Memanfaatkan Sisa Buangan Organik Melalui Vermiculture

Vermiculture, memanfaatkan cacing untuk proses penguraian bahan organik.

 
Vermiculture ataupun lebih dikenali sebagai penternakan cacing bukanlah satu perkara yang baru. Namun tidak semua memahami mengenai teknik dan kebaikan penternakan cacing ini. Penternakan cacing, tidak seperti penternakan hidupan-hidupan yang lain - di mana, faedah daripada penternakan tersebut lebih tertumpu kepada bahan yang dihasilkan oleh cacing berbanding daripada cacing itu sendiri.
 
Penternakan cacing adalah bertujuan untuk menghasilkan vermicompost, iaitu hasil daripada proses penguraian bahan organik dengan dibantu oleh cacing-cacing yang diternak. Berbanding dengan kaedah penguraian biasa tanpa cacing, proses ini akan mengambil masa yang lebih lama, menghasilkan gas seperti methane dan nitric oxide, menyebabkan proses pereputan yang menghasilkan bauan yang busuk, menggalakkan pertumbuhan bakteria merbahaya, pertumbuhan kulat, mengundang haiwan perosak dan sebagainya. Penternakan cacing antara lain hanyalah mengumpulkan bahan yang dimakan oleh cacing bersama dengan cacing-cacing tersebut.

 
Mengapa ia penting?
 
Kepentingan penternakan cacing terbahagi kepada dua perkara utama iaitu:
 
Penguraian bahan organik; bahan organik seperti sisa makanan amat sukar dilupuskan, dan ia adakalanya menyebabkan bau yang tidak menyenangkan, menyebabkan pembiakan serangga perosak seperti lalat yang menyebarkan penyakit serta haiwan lain seperti tikus. Bahan-bahan organik lain seperti sisa dari taman; daun-daun mati, rumput yang dipotong, najis haiwan seperti ayam, lembu, kuda, kambing dan burung juga boleh dijadikan makanan cacing. Selain itu, kotak dan kertas juga boleh dicampurkan bersama. Kesemua bahan ini, dapat mengurangkan sampah yang dibuang ke pusat pengumpulan sampah - yang menyebabkan keadaan yang tidak menyenangkan, serta air sampah yang mengalir ke dalam sungai.
 
Penghasilan vermicompost: merupakan hasil akhir daripada proses penguraian bahan-bahan organik oleh cacing. Bahan yang terhasil daripada penguraian oleh cacing ini mengandungi kurang bahan pencemaran dan mengandungi lebih banyak nutrient daripada yang terkandung di dalam bahan organik yang digunakan sebelum penguraian. Ia turut mengandungi nutrient yang larut air, bahan penyubur atau baja yang dapat mengembalikan kesuburan tanah. Ia amat sesuai sekali bagi para petani yang mengusahakan tanaman organik secara kecil-kecilan mahupun tanaman disekeliling rumah. Tidak seperti baja kimia, baja vermicompost mudah digunakan dan tidak merosakkan tanaman. Ia juga dapat mengurangkan penggunaan racun serangga dan kulat - kerana penggunaan vermicompost dapat mengurangkan serangan perosak dan penyakit.

Bahan-bahan organik yang sesuai digunakan sebagai makanan cacing bagi vermicompost.

Sebelum dan selepas proses penguraian sisa organik oleh cacing.

Kebun organik seperti ini boleh memanfaatkan baja vermicompost yang bagus untuk tumbuhan.

 
Selain daripada kedua faedah tersebut, cacing-cacing juga boleh digunakan sebagai bahan makanan haiwan ternakan seperti ayam, itik, burung, dan ikan. Ia samada diproses atau diberikan terus mengikut kesesuaian. Bagi penternak kecil, jumlah cacing ini mungkin sedikit - namun bagi pengusaha komersial, jumlah cacing yang membiak mungkin terlalu banyak dan ia boleh dimanfaatkan sebagai bahan makanan ternakan.
 
Jenis-jenis cacing untuk vermiculture
 
Walaupun semua jenis cacing menghasilkan kompos, namun bagi tujuan teknik vermiculture, sebahagian daripadanya adalah lebih sesuai. Ini kerana, ia lebih aktif dan menghasilkan kompos dengan lebih cepat. Sebahagian cacing-cacing pula tidak sesuai bagi keadaan cuaca yang terlalu panas atau sejuk, manakala terdapat juga cacing yang lebih cenderung berada pada kedalaman tanah yang lebih dalam. Jadi pemilihan cacing yang sesuai juga dapat membantu penghasilan vermicompost yang lebih efektif. Bagi kawasan-kawasan tropika seperti Asia Tenggara, jenis-jenis cacing yang sesuai adalah termasuk;

• Cacing Merah (red worm/Lumbricus Rubellus).
• African nightcrawlers/Eudrilus Eugeniae.
• Pheretima Elongata.
• Cacing Biru (blue worm/Perionyx Excavatus).

 
Bagi negara-negara yang mempunyai cuaca yang lebih sejuk pula, jenis-jenis cacing yang sesuai termasuklah;

• Red wiggler/Eisenia fetida atau tiger worm/Eisenia andrei.
• European nightcrawlers/Eisenia hortensis.

Cacing merah (Lumbricus rubellus), cacing yang sesuai untuk kawasan tropika.

Red wiggler (Eisenia fetida), spesies yang amat aktif dalam mengurai sisa organik.

Tiger worm (Eisenia andrei), satu lagi spesies yang amat aktif dalam mengurai sisa organik.

Pemilihan cacing-cacing ini adalah berdasarkan tabiat kehidupan mereka bagi menyesuaikan diri dengan persekitaran yang disediakan untuk tujuan penternakan seperti, kedalaman kotak kompos, cuaca persekitaran dan juga bahan-bahan yang digunakan untuk penghasilan kompos. Cacing-cacing ini dikatakan akan menguraikan bahan yang sama berat dengannya untuk tempoh sehari - iaitu kadar bahan makanan yang boleh ditambah ke dalam kotak kompos bagi memastikan cacing-cacing mendapat makanan yang cukup.
 
Penghasilan kotak ternakan
 
Kotak ternakan boleh dihasilkan dengan mudah dan bagi pengusaha kecil-kecilan kebiasaannya memilih menggunakan bahan terpakai seperti tub mandi ataupun takungan plastik dengan saiz yang sesuai. Takungan ini perlulah mempunyai saluran buangan bagi membolehkan lebihan cecair dikeluarkan daripada takungan tersebut. Terdapat dua jenis cecair dihasilkan iaitu daripada bahan yang digunakan, serta cecair yang dihasilkan oleh cacing semasa proses pereputan.

 
Cecair yang berwarna coklat gelap ini juga dikenali sebagai leachate, iaitu cecair yang dihasilkan oleh bahan-bahan berair di dalam bahan yang mereput - ia tidak sesuai digunakan terus kerana kemungkinan mengadungi organisma perosak (pathogens) dan toxin. Sebaliknya ia samada dibuang atau dimasukkan semula ke dalam kotak ternakan bagi menambahkan kelembapan. Manakala cecair yang dihasilkan oleh cacing pula lebih pekat dan melekat kepada tanah yang menjadikan kompos yang dihasilkan lebih lembab dan sedikit melekit.
 
Antara lain ciri-ciri kotak ternakan yang sesuai adalah, mempunyai kedalaman yang sesuai dengan spesies cacing yang dibela (kedalaman minima 8 inci dan tidak pula terlalu dalam). Diletakkan ditempat yang bebas daripada musuh cacing tersebut seperti semut, burung, tikus, haiwan ternakan lain, dan juga haiwan perosak. Jadi anda mungkin memerlukan kawasan yang sesuai serta menyediakan perlindungan secukupnya mengikut persekitaran.
 
Bahan-bahan penyediaan kotak kompos
 
Bahan-bahan yang digunakan untuk penyedian kotak penternakan vermicompost adalah bahan-bahan organik seperti sisa penternakan dan pertanian, sisa dapur dan industri (selagi ianya merupakan bahan organik yang boleh dilupuskan), bahan kertas seperti kotak dan tisu yang tidak terdedah kepada bahan kimia. Bahan sisa pertanian dan taman biasanya digunakan sebagai tapak asas dan bahan-bahan lain ditambah di atas bahan asas ini.
 
Setelah tapak asas dihuni dengan baik oleh koloni cacing-cacing ini, barulah bahan makanan baru boleh ditambah dengan jumlah mengikut kesesuaian (mengikut jumlah cacing dan kadar yang mampu dimakan sehari - mungkin untuk tempoh beberapa hari hingga seminggu). Bahan ditambah sehingga 3 - 4 cm, bagi memastikan pengaliran udara yang baik. Kepadatan bahan tambahan boleh mengakibatkan pereputan “anaerobic” berlaku, yang juga menghasilkan ammonia dan bau yang busuk. Keadaan ini juga tidak sesuai untuk pertumbuhan cacing-cacing di dalam sistem vermicompost anda.

Vermicompost di rumah boleh disediakan dengan lebih teratur.

Terdapat kotak kompos yang mudah digunakan di pasaran.

Pelan vermicompost komersial di Pur Ver dari Belgium

 
Bagi memastikan proses penghasilan kompos yang lancar pastikan anda tidak menambah bahan-bahan seperti bahan berkayu, yang memerlukan cacing bekerja keras untuk mengurainya. Bahan daripada bawang dan spesies bawang (alliums) tidak ditambah terlalu banyak - atau anda perlu meneutralkan nya terlebih dahulu (iaitu dengan menjemurkannya sebelum ditambah ke dalam kotak ternakan). Kulit buah-buah citrus juga hanya ditambah dalam jumlah yang kecil. Manakala bahan daripada hasil tenusu, daging dan juga bahan-bahan berminyak perlu dielakkan sama sekali - ini kerana cacing-cacing ini tidak boleh menghadamkan bahan-bahan ini (ia akan menyebabkan kotak ternakan menjadi tercemar). Anda juga tidak menambah najis haiwan seperti kucing dan anjing ke dalam kotak ternakan anda.

 
Keseluruhan proses penghasilan vermicompost di dalam sesebuah kotak ternak mungkin mengambil masa sehingga beberapa bulan - mengikut saiz kotak ternakan dan jumlah cacing yang terdapat di dalam kotak tersebut. Namun jumlah cacing akan bertambah mengikut persekitaran - kerana ia akan membiak apabila keadaan sesuai dan ia mempercepatkan lagi proses penguraian. Cacing-cacing perlu dialihkan ke dalam kotak yang baru dan kompos anda bolehlah diasingkan untuk digunakan) selepas proses peneutralan.
 
Itu sahaja buat kali ini sebagai pengenalan kepada proses penyediaan vermicompost, satu lagi kaedah penguraian sisa organik selain daripada penggunaan penternakan BSF (black soldier fly) - yang sedikit berbeza. Namun kedua kaedah ini sekiranya dimanfaatkan dengan baik boleh mendatangkan banyak manfaat dari segi mengekalkan kebersihan dan juga menyediakan bahan yang berguna untuk tanaman dan ternakan - selain menjimatkan, ia mungkin menambahkan satu lagi peluang pendapatan. Selamat mencuba.

* Salah satu kaedah penyediaan kotak ternakan cacing yang mudah bagi pengusaha kecil. 

 
Rujukan:
1) Wikipedia: vermicompost
2) Happydiyhome.com : Vermiculture Guide – How to Start Vermicomposting at Home
3) Myagry.com.my: Ternakan cacing vermikompos
4) Carolina farm: Organic Gardening: Creating healthy soils, organic fertilizers, and pest management strategies
5) YouTube: Compost Worm Farming

Ketahui Lebih Lanjut Mengenai Industri Ternakan Black Soldier Fly

Lalat 'Black Soldier Fly' dewasa, amat mudah dikenali.

Anda mungkin pernah mendengar mengenai penternakan cacing, siput dan lintah, tapi pernahkah anda mendengar mengenai penternakan lalat? Penternakan lalat bukanlah satu perkara baru, namun ia bertambah popular semenjak kebelakangan ini memandangkan potensinya yang meluas - selain daripada fungsinya yang baik untuk alam. Sekiranya anda tidak pernah mendengarnya sebelum ini, maka ini adalah peluang baik untuk mengetahuinya dengan lebih lanjut - kerana ia mungkin memberikan anda manfaat untuk masa akan datang.
 
Lalat Black Soldier Fly atau BSF - atau nama saintifiknya ‘Hermetia illucens’, tergolong dalam keluarga lalat dari sub family Stratiomyidae. Ia merupakan lalat yang berasal dari kawasan Neotropical, namun hari ini ia boleh didapati hampir di mana sahaja kawasan di dunia. Tidak seperti lalat biasa, lalat BSF mempunyai fizikal yang lebih panjang, berwarna gelap dan mempunyai kilauan metalik. Bahagian kepalanya bersaiz besar dengan mata yang kelihatan jelas. Terdapat sesungut dengan kepanjangan dua kali ganda daripada kepalanya. Pada bahagian kaki pula terdapat bahagian-bahagian putih antara sendi-sendi kaki. Manakala lalat BSF akan melapikkan antara kedua kepaknya ketika berehat.
 

Mengapa industri ini penting?
 
Industri penternakan BSF bukan sahaja penting dari segi kegunaan hasilnya - iaitu larva/pupa lalat yang digunakan sebagai sumber protein, malah apa yang lebih penting adalah dalam usaha melupuskan bahan buangan sisa organik (seperti sisa makanan, bahan pertanian, ataupun industri). Bahan buangan organik walaupun boleh dilupuskan secara semulajadi - ia mengambil masa yang lama dan menghasilkan bauan yang berbau busuk (oleh kerana pembiakan bakteria untuk tempoh pereputan yang lama). Tidak seperti lalat biasa, anak-anak lalat BSF tidak menghasilkan enzim sepertimana lalat biasa yang menghasilkan bauan yang tidak menyenangkan.
 
Lalat BSF tidak bersifat perosak seperti mana lalat biasa. Ini kerana, lalat BSF dewasa hanya memakan nektar (madu) atau tidak makan (hanya bergantung daripada tenaga disimpan sewaktu di peringkat larva). Ini secara tidak langsung mengelakkan lalat-lalat BSF daripada mengganggu kawasan kediaman - sekiranya ia terlepas dari kurungan/tapak ternakan.
 
Lalat-lalat dewasa juga tidak bergerak secara aktif seperti lalat-lalat biasa. Lalat-lalat ini lebih mudah untuk ditangkap, malah tidak mempunyai sebarang organ yang boleh mencederakan seperti taring ataupun sengat. Jumlah populasinya mudah diselenggarakan melalui pemprosesan larva-larvanya secara teratur.

Lalat-lalat dewasa bertelur pada celah-celah bahan mereput seperti kotak dan rekahan kayu.

Peringkat tumbesaran anak-anak lalat BSF.

Pupa BSF yang telah dikeringkan boleh dipaket atau diproses sebagai campuran bahan makanan ternakan.

 
Faedah BSF
 
Pada peringkat pupa, BSF mempunyai khasiat yang baik sebagai sumber makanan bagi haiwan ternakan. Ia boleh diberikan terus bagi haiwan-haiwan seperti ayam, itik, ikan, burung, cicak, kura-kura, khinzir malah anjing. Bagi memudahkan proses pengendalian dan penyimpanan pula ia boleh diproses dan dicampur dengan bahan-bahan makanan yang lain bagi meningkatkan khasiat pemakanan.
 
Ia merupakan makanan sumber makanan ikan, menggantikan makanan ikan biasa yang jauh lebih mahal. Berbanding dengan makanan ikan biasa, makanan daripada larva lalat ini jauh lebih digemari dan mengandungi khasiat yang lebih baik untuk tumbesaran ikan. Menggunakan larva-larva BSF sebagai bahan utama atau campuran, makanan ikan dapat dihasilkan dengan lebih murah berbanding dengan makanan ikan biasa.
 

Selain larva dan pupa lalat, semasa proses tumbesaran, anak-anak lalat ini juga menghasilkan bahan kumuhan yang dipanggil “frass”. Frass merupakan bahan yang tidak menghasilkan bauan yang boleh digunakan terus sebagai baja atau dihuraikan oleh cacing tanah (bagi mereka yang turut mengusahakan penternakan cacing tanah).
 
Selain diberikan terus kepada haiwan ternakan, BSF boleh dikeringkan atau ditukar kepada bentuk serbuk yang mudah dicampurkan kedalam campuran makanan - untuk pemprosesan. Ini memudahkan proses penyimpanan dan pemasaran.

BSFL yang telah diproses menjadi serbuk.

Boleh juga dikering dan dipasarkan secara terus.

Proses penghasilan benih-benih baru lalat BSF.

 
Teknik pemeliharaan
 
Pemeliharaan BSF boleh dilakukan secara komersial dan secara kecil-kecilan mengikut keperluan. Bagi petani kecil-kecilan boleh mengambil kesempatan memelihara BSF bagi mengurangkan kos bahan makanan ternakan - disamping mendapat kebaikan protein tinggi yang dibekalkan oleh BSF.
 
Bagi penternakan secara komersial pula, pengurusan sumber makanan BSF boleh didapati daripada pembekal bahan-bahan pertanian (daripada pasar misalnya dan juga restauran-restauran). Ini dapat mengurangkan jumlah pembuangan sisa organik yang memenuhi tapak pembuangan sampah yang juga menghasilkan bauan yang tidak menyenangkan.
 

Pengusaha komersial juga perlu mengambil kira pusingan jumlah penghasilan larva-larva lalat, dengan memastikan penghasilan lalat-lalat dewasa yang menghasilkan telur untuk kitaran larva seterusnya. Pengusaha juga mungkin perlu menggunakan teknik pemprosesan larva-larva seperti teknik pengeringan dan pemprosesan, penyimpanan dan pembungkusan untuk pemasaran.

BSFL boleh diberikan secara terus kepada ayam ternakan.

Makanan ikan menggunakan BSFL membekalkan protein yang tinggi.

Zoo di Singapura menggunakan BSFL untuk mengawal sisa buangan haiwan di Zoo tersebut.

 

Pemeliharaan BSF telah banyak dilakukan di serata dunia termasuk negara-negara maju seperti US, UK, Netherland, France, South Africa. Malah Malaysia sendiri mempunyai syarikat komersial yang turut beroperasi di beberapa negara di dunia iaitu Nutrition Technologies Group - mempunyai kerjasama dengan beberapa badan dan universiti di Australia, Malaysia, Vietnam dan Thailand dalam membangungkan produknya. Banyak lagi syarikat-syarikat lain yang mengusahakan BSF secara komersial boleh dilihat dari pautan ini.
 
Namun begitu, pengusaha kecil juga perlu mengambil peluang ini dalam menghasilkan makanan tambahan bagi penternakan mereka. Ia mungkin juga merupakan penghasilan untuk jualan bagi penternakan seperti ikan dan ayam. Selain membantu dalam pembersihan sisa organik, ia juga merupakan satu lagi aktiviti meningkatkan ekonomi keluarga. Selamat mencuba.
 
 
Rujukan:
1) Wikipedia: Hermetia illucens
2) Wikipedia: Stratiomyidae
3) Meticulous blog: TOP 10 COMPANIES IN BLACK SOLDIER FLY MARKET
4) The Black Soldier Fly: How-to-Guide 

5) Straitstimes.com: Counting on soldier flies to clean up after zoo animals

Pendapatan 30 Syarikat Berasaskan Internet

Amazon bermula sebagai sebuah laman penjualan buku.

Mungkin kita tidak menyedari dalam kesibukan kita mengunakan internet dan melayari laman sesawang yang disediakan bagi memudahkan kita mendapatkan maklumat dan berurusan banyak membantu banyak syarikat membina kejayaan mereka dengan pendapatan berasaskan internet.

Di sini disenaraikan beberapa syarikat yang menyediakan pelbagai perkhidmatan yang berbeza namun berjaya menghasilkan pendapatan yang memberangsangkan. Melalui pendatapatan inilah mereka terus memperbaiki perkhidmatan mereka dan membina lebih banyak pendapatan.

Maklumat ini saya kongsikan bagi memberi kesedaran bahawa internet bukan sahaja menyediakan ruang untuk kita mendapatkan maklumat ataupun hiburan malah mampu membantu kita membangunkan perniagaan yang menguntungkan. Pendapatan yang memberangsangkan ini tidak semestinya datang daripada satu jenis perniagaan sahaja – seperti yang kita dapat lihat daripada senarai di bawah terdapat pelbagai syarikat daripada pelbagai latar belakang yang berbeza.

No.#	Laman	Pengasas	Pendapatan Tahunan (USD)	Per Saat
1	Google	Larry Page and Sergey Brin	$21,800,000,000	$691.27
2	Amazon	Jeff Bezos	$19,166,000,000	$607.75
3	Yahoo	Jerry Yang and David Filo	$7,200,000,000	$228.31
4	eBay	Pierre Omidyar	$6,290,000,000	$199.45
5	MSN/Live	Nathan Myhrvold	$3,214,000,000	$101.92
6	PayPal	Max Levchin, Peter Thiel, and Luke Nosek	$2,250,000,000	$71.35
7	iTunes	Jeff Robbin	$1,900,000,000	$60.25
8	Reuters	Marshal Vace	$1,892,000,000	$59.99
9	Priceline	Jesse Fink	$1,884,000,000	$59.74
10	Expedia	Added Mark Schroeder	$1,447,000,000	$45.88
11	NetFlix	Reed Hastings	$1,200,000,000	$38.05
12	Travelocity	Terry Jones	$1,100,000,000	$38.05
13	Zappos	Nick Swinmurn	$1,000,000,000	$31.71
14	Hotels.com	David Litman	$1,000,000,000	$31.71
15	AOL	Erik Prince	$968,000,000	$30.70
16	Orbitz	Jeff Katz	$870,000,000	$27.59
17	Overstock	Robert Brazell	$834,000,000	$26.45
18	MySpace	Tom Anderson	$800,000,000	$25.37
19	Skype	Niklas Zennstrom	$550,841,000	$17.47
20	Sohu	Zhang Chaoyang	$429,000,000	$13.60
21	Buy.com	Robb Brock	$400,000,000	$12.68
22	StubHub	Eric Baker	$400,000,000	$12.68
23	Alibaba	Jack Ma	$316,000,000	$10.02
24	Facebook	Mark Zuckerberg	$300,000,000	$9.51
25	YouTube	Chad Hurley, Steve Chen and Jawed Karim	$300,000,000	$9.51
26	Blue Nile	Mark Vadon	$295,000,000	$9.35
27	Tripadvisor	Stephen Kaufer	$260,000,000	$8.24
28	Getty Images	Mark Getty	$233,200,000	$7.39
29	Bidz	Garry Itkin	$207,000,000	$6.56
30	NYTimes	Henry Jarvis Raymond	$175,000,000	$5.55

Gmail merupakan antara servis yang disediakan oleh Google secara percuma.

Bagi yang meminati kerjaya berasaskan IT diharap akan terus berusaha untuk memastikan mereka memajukan diri dalam bidang yang mampu membantu mereka membina peluang mereka sendiri. Internet sepatutnya dapat menjana kejayaan dan bukannya menjadikan kita hanya sebagai pengguna yang leka dengan bahan-bahan hiburan yang melalaikan.

Diharap paparan ini sedikit sebanyak memberi anda gambaran akan peluang yang disediakan oleh teknologi internet. Adalah tidak mustahil sekiranya anda memupuk minat dalam bidang yang berguna seperti ‘programming’ misalnya yang amat penting dalam membolehkan anda membangunkan laman-laman yang menjana pendapatan.