Kenali Bijan dan Potensinya Sebagai Tanaman Pertanian

Bijan putih dan bijan hitam merupakan dua jenis yang popular.

 
Bijan (Sessamum indicum) atau juga dikenali sebagai ‘sesame’ dalam Bahasa Inggeris, adalah sebahagian daripada rempah yang penting (namun ia tidak disenaraikan sebagai rempah bagi masakan masyarakat Melayu Malaysia khususnya). Ini kerana, bijan digunakan untuk menyediakan juadah sampingan seperti kuih muih, biskut ataupun daripada masakan masyarakat yang berhijrah ke Tanah Melayu suatu masa dahulu.
 
Walaupun ia jarang digunakan dalam masakan harian, kali ini kita ingin melihat keunikan bijan yang mempunyai potensi yang besar bukan sahaja dari segi kegunaannya, malah sebagai tanaman yang boleh memberikan sumber pendapatan kepada petani. Ini kerana, bijan boleh tumbuh dengan subur di Malaysia. Malah, mungkin anda pernah melihat pokoknya tanpa mengenali bahawa ia adalah tumbuhan yang menghasilkan biji-bijian bijan.
 
Bijan komersial hari ini, dikatakan berasal dari India dan ia merupakan tumbuhan bijian tertua digunakan untuk menghasilkan minyak. Namun begitu terdapat banyak spesis liar dari keluarga bijan ini terutamanya di bahagian Sub-Sahara, Afrika. Pokok bijan bagaimanapun tumbuh dengan subur di kawasan Tropika dan menjadi tanaman membekalkan bijiannya sebagai sumber makanan. Antara negara pengeluar utama bijan adalah Tanzania, Myanmar, India, Sudan, China dan Nigeria. Malah negara jiran kita Indonesia turut menanam bijan, walaupun tidak menjadi antara pengeluar utama dunia.

 
Perkembangan perdagangan dunia and perpindahan budaya bagaimanapun mampu menjadikan bijan begitu terkenal di serata dunia walaupun banyak ditanam di Afrika dan kawasan Tropika. Oleh itu terdapat pelbagai nama bagi bijan dari seluruh dunia seperti, French: sesame, German: Sesam, Italian: sesamo, Spanish: ajonjoli, sesamo, Arabic: tahina, tahine, tahini, Chinese: chi mah, hak chi mah (black sesame), Indian: gingelly (oil), Japanese: goma, kuro goma (black sesame) dan Melayu : bene, bijan. Ini menunjukkan banyak lagi potensi bijan yang masih tidak diteroka oleh Masyarakat Melayu khususnya - kerana Ia hanya digunakan untuk penyediaan sebahagian kecil makanan yang kebiasaannya adalah kuih-muih dan bukan hidangan utama.
 

Kegunaan Bijan

Bijan dalam masakan bayam.

Kuih bebola bijan antara makanan popular menggunakan bijan.

 

Bijan kebiasaannya digunakan dengan menaburkannya ke atas bahan masakan yang disediakan sama juga dalam banyak kegunaan jenis masakan bagi mana-mana juga kawasan di dunia. Ia ditaburkan di atas roti ataupun biskut. Namun sedikit berbeza di dalm penyediaan halva, iaitu sejenis masakan Timur Tengah dengan mengegunakan bijan sebagai bahan utama dengan mengisar bijan menjadi halus dan dicampur dengan bahan-bahan lain.
 
Bijan yang dikisar juga, atau lebih dikenali sebagai tahini, amat terkenal di Timur Tengah. Ia digunakan sebagai bahan penambah rasa bagi hummus, dan sos bagi kebab selain dicampur dengan lemon dan bawang putih sebagai pencecah roti. Selain itu, minyak bijan yang juga dikenali sebagai ajonjoli di Mexico sering digunakan untuk tujuan masakan.
 
Selain daripada bijan biasa, bijan hitam juga sering digunakan bagi masakan-masakan dari Timur seperti dalam masakan dari China, Jepun dan Korea. Bijan digunakan untuk menyaluti bahan masakan seperti daging dan ikan sebelum dimasak dan menjadikan ianya lebih garing. Ia juga digunakan dalam penyediaan gomassio, iaitu sejenis bahan perasa makanan yang terkenal dalam budaya Jepun, selain digunakan bersama masakan samada nasi mahupun mee.
 
Seperti juga bahan rempah-rempah yang lain, penggunaan bijan boleh dipadankan dengan pelbagai jenis masakan samada daging, ayam, ikan, sayur, kuih-muih mahupun roti. Namun bijan tidak digunakan untuk minuman (sekiranya ada, boleh lah ditambah di ruangan komen). Selain itu minyak bijan juga amat terkenal sebagai bahan perasa makanan kerana ia membangkitkan aroma makanan - walaupun hanya dicurahkan sedikit di atas bubur ayam anda.
 

Penanaman Bijan

Ladang bijan semasa peringkat dewasa.

Peringkat penuaian pokok yang telah kering.

Bijan merupakan tumbuhan yang amat sesuai tumbuh di kawasan Tropika dengan ketinggian tanah dari 1.0 - 1,200 meter dari aras laut. Ia tidak sesuai ditanam di kawasan bersuhu rendah, curahan hujan yang terlalu tinggi serta cuaca yang mendung. Kawasan yang mendapat cahaya matahari dengan suhu sekitar 25 - 30°C merupakan kawasan yang sesuai untuk tanaman bijan. Manakala curahan hujan yang diperlukan adalah sekitar 300 - 1,000mm. Air diperlukan untuk peringkat awal pertumbuhan, manakala selebihnya, pokok bijan merupakan tanaman yang tahan keadaan kering namun tidak tahan sekiranya tanah menakungi air. Ia juga boleh ditanam di tanah yang mempunyai pH antara 5.5 - 8.0.
 
Bagi penanaman bijan apa yang penting adalah mendapatkan biji benih yang baik bagi memastikan pengeluaran hasil yang baik (dari segi jumlah pengeluaran, kualiti bijian mahupun ketahan melawat penyakit). Setelah mendapatkan biji benih yang baik ini, para petani juga perlu mengenal pasti pokok-pokok baru yang mempunyai tahap kesihatan yang baik serta buah yang berkualiti untuk dijadikan biji benih untuk penanaman yang berikutnya. Bagi yang mempunyai kemahiran untuk menghasilkan pokok kacukan pula, boleh lah cuba menghasilkan baka yang baru daripada pokok-pokok yang terdapat di ladang.
 
Sekiranya anda mempunyai tanah yang sesuai untuk tanaman bijan. Ia mampu memberikan hasil dalam tempah 120 - 150 hari penanaman. Pokok sesuai dituai apabila sekitar 2/3 daripada buah di pokok telah bertukar warna kepada kekuningan. Pokok akan dipotong dan dikeringkan (ia diletakkan dalam keadaan tegak ataupun terbalik). Apabila buah sudah cukup kering biji akan mula jatuh dan buah pokok-pokok boleh dipukul dengan kayu untuk membolehkan keseluruhan biji keluar daripada buahnya.
 

Kegunaan Lain Bijan

Buah-buah bijan masih pada pokoknya.

Bijan disimpan di dalam bekas kedap udara untuk ketahanan.

 

Seperti juga makanan-makanan dan rempah yang lain, bijan juga sering digunakan untuk kegunaan lain selain daripada tujuan masakan. Malah faedah-faedah inilah juga yang menyebabkan sesuatu bahan makanan menjadi pilihan utama berbanding daripada yang lain. Maka kali ini kita akan melihat pula faedah yang terdapat pada bijan seperti:
 
Anti penuaan - bijan mengandungi bahan antioksidan yang membantu melambatkan kesan penuaan dan memberikan penampilan kulit yang lebih muda.
 
Membantu kesihatan gigi - minyak yang terdapat dalam bijan dapat membantu membuang plak yang melekat pada gigi dan memelihara kesihatan gigi.
 
Membantu proses penghadaman - bijan hitam dapat membantu bagi masalah sembelit kerana ia mempunyai serat yang tinggi selain mengandungi asid lemak. Minyak yang terdapat dalam bijan membantu melicinkan permukaan usus, manakala serat yang tinggi memudahkan lagi proses pergerakan bahan yang dicernakan di dalam usus.
 
Sumber tenaga - ia merupakan sumber tenaga yang baik kerana mengandungi lemak yang tinggi. Ia terdiri daripada asid lemak polyunsaturated dan juga Omega-6. Selain itu ia turut mengandungi serat, zat besi, kalsium, magnesium dan phosphorus dalam meningkatkan tenaga.
 
Menstabilkan tekanan darah - kandungan magnesium yang tinggi di dalam bijan membantu mengelakkan tekanan darah tinggi. Lemak polyunsaturated dan bahan sesamin yang terdapat di dalam bijan juga membantu mengawal tekanan darah.
 
Membantu menguatkan tulang - bijan hitam mengandungi kalsium dan zinc yang tinggi membantu menguatkan tulang.
 
Melawan stress dan tekanan - bijan mengandungi asid amino yang dikenali sebagai tyrosine, yang mempunyai kaitan dengan aktiviti serotonin. Serotonin merupakan neurotransmitter yang memberi kesan kepada perasaan (mood). Ketidak seimbangan serotonin boleh menyebabkan stress dan tekanan. Maka pengambilan makanan yang membantu penghasilan serotonin boleh membantu memberikan perasaan yang lebih positif, serta mengelakkan kesan stress yang serius.

Sumber lemak tak tepu - lemak yang terkandung di dalam bijan kebanyakannya terdiri daripada lemak tak tepu. Bagi minyak bijan di dalam 100 grams, 40 grams adalah lemak monounsaturated, 42 grams merupakan lemak polyunsaturated dan hanya sekitar 14 grams merupakan lemak tepu. Ia merupakan antara minyak yang mengandungi lemak tepu yang rendah.

Bunga bijan jenis komersial agak cerah.

Bunga bijan ungu, antara bijan liar.

 
Terdapat banyak lagi perkara yang menarik mengenai biji-bijian bijan ini. Namun sebelum terlupa, perlu diingatkan, bijan juga boleh menyebabkan kesan alahan seperti gatal-gatal, eczema, semput, sakit perut, kemerahan dan kerengsaan pada mata, selain membengkak pada mata, muka, bibir dan tekak dan lidah, keresahan, pucat, perasaan yang kacau serta lemah. Kesan yang lebih serius boleh mengakibatkan anaphylactic yang memerlukan rawatan segera dan boleh menyebabkan sekatan pada saluran pernafasan.
 
Maka dengan itu, sekian sahaja buat kali ini mengenai bijan. Semoga ia dapat menambah pengetahuan kita mengenai potensinya. Mungkin ada yang berminat untuk mengolah resipi baru menggunakan bijan atau cuba untuk menanam bijan sendiri di halaman rumah. Ya, silakan!

Rujukan:

1) wikipedia.org: Sesame
2) theepicentre.com
3) animhosnan.blogspot.com
4) whfoods.com
5) tasteofhome.com
6) inspiredtaste.net

Enable GingerCannot connect to Ginger Check your internet connection
or reload the browserDisable in this text fieldEditEdit in GingerEdit in Ginger×

Bunga Cengkih, Rempah Yang Menjadi Buruan

Bunga cengkih antara rempah terpenting dunia.

Bunga cengkih (Syzygium aromaticum), atau lebih dikenali sebagai clove di dalam Bahasa Inggeris, merupakan bahagian bunga yang matang yang telah dikeringkan. Ia telah digunakan sejak sekian lama sebagai rempah, bahan pewangi, bahan di dalam rokok dan digunakan dalam merawat beberapa masalah kesihatan. Malah bunga cengkih bukan sahaja digunakan di kawasan di mana ianya dijumpai, malah boleh dikatakan hampir di seluruh dunia mengenali dan menggunakan bunga cengkih.
 
Walaupun bunga cengkih dikatakan berasal daripada Kepulauan Maluku (Moluccas) di Indonesia, namun oleh kerana perdagangan rempah selama ratusan tahun (mungkin lebih awal daripada itu) menyebabkan bunga cengkih dikenali di serata dunia. Oleh sebab itu bunga cengkih mempunyai pelbagai nama seperti Cloves (Inggeris), Grampoo; lavangam ; Lavang ; Lavangalu ; Krabu (India), dinh hurong (Vietnam), ding heung (China), ley-nyin-bwing (Myanmar), gahn plu (Thailand), clou de girofle (Perancis), Gewuzenelke (German) dan chiodo di garofano (Itali).

Bunga cengkih yang masih berada pada dahan-dahan pokok sebelum dituai.

 

Bunga cengkih pada asalnya hanya terdapat di bahagian kecil Kepulauan Maluku termasuk Bacan, Makian, Moti, Ternate dan Tidore. Bagaimanapun benih daripada kawasan berjaya dilarikan oleh seorang Botanis Perancis bernama Pierre Poivre, pada tahun 1770 dan ditanam di Isle de France (Mauritius), dan diikuti dengan Zanzibar yang pernah menjadi antara pengeluar terbesar bunga cengkih dunia.
 
Walaupun begitu, bunga cengkih juga dikatakan terdapat di kawasan lain seperti India dan Madagascar yang mempunyai iklim dan cuaca seakan sama dengan kawasan di Kepulauan Maluku di Indonesia. Ia juga mungkin dari spesis yang berbeza dari keluarga yang sama. Namun, bunga cengkih yang menjadi rebutan utama adalah dari Kepulauan Maluku seperti juga kulit kayu manis yang berasal dari Sri Lanka, sehinggalah tanaman ini kemudiannya di tanam di kawasan-kawasan lain di dunia.
 
Proses penghasilan bunga cengkih agak rumit kerana ia perlu dituai secara manual menjadikan ia kurang mendapat sambutan. Namun pengeluarannya masih lagi berterusan di beberapa kawasan berikutan permintaannya yang terus meningkat bersama penggunaan yang semakin meluas seperti penghasilan rokok kretek dan juga industri wangaian dan kosmetik.
 

Rempah Masakan

Untuk tujuan masakan, cengkih biasanya dipadankan dengan rempah-rempah yang lain.

 
Bagi pengguna biasa, bunga cengkih popular sebagai bahan rempah masakan. Walaupun jarang digunakan secara individu, ia masih merupakan bahan penting dan menjadi gandingan dengan beberapa rempah yang lain dan dikenali sebagai rempah 4 sekawan (bunga cengkih, kayu manis, bunga lawang dan buah pelaga) dan rempah 6 sekawan (bunga cengkih, kayu manis, bunga lawang, jintan manis, lada hitam dan rempah biji).
 
Walaupun penggunaan rempah-rempah ini digunakan mengikut jenis masakan yang disediakan, kekurangan bunga cengkih dapat dirasai dengan ketara. Bunga cengkih mempunyai rasa yang agak lemah, namun mampu membangkitkan aroma makanan menjadikannya lebih menyelerakan. Ia juga digunakan sebagai rempah tumis untuk penyediaan pelbagai masakan (kari, sup, stir-fry, biskut, pie, minuman, manisan dan sebagainya).
 
Oleh kerana kegunaannya yang meluas, maka bunga cengkih adalah antara rempah yang perlu sentiasa ada di dapur setiap rumah seperti juga rempah-rempah penting lain (kayu manis, jintan, bunga lawang, kunyit dan cili/lada) - ini juga mengikut faktor geografi dan jenis masakan yang sering disediakan.
 
Dari segi penyimpanan pula, bunga cengkih perlu disimpan di dalam bekas yang kedap udara di tempat yang gelap dan dingin bagi mengekalkan aromanya. Bunga cengkih juga sebaiknya disimpan di dalam bentuk asalanya untuk tempoh yang lebih lama iaitu setahun berbanding di dalam bentuk serbuk yang hanya tahan sekitar tiga bulan.

 

Penanaman Bunga Cengkih

Pokok-pokok cengkih di ladang.

Proses penuaian cengkih yang menggunakan tenaga manusia.

Bagi penanaman bunga cengkih pula ia dikatakan agak rumit pada peringkat awal penanamannya. Tumbuh di kawasan Khatulistiwa, pokok bunga cengkih memerlukan taburan hujan yang tinggi iaitu sekitar 3,500mm setahun. Anak benih pokok dihasilkan daripada biji buah yang berkualiti bagi memastikan anak pokok boleh tumbuh dengan subur. Anak benih yang tumbuh sihat seterusnya dipilih untuk dialih dan ditanam di ladang.
 
Pertumbuhan awal anak pokok adalah amat penting, dan sebaiknya pengalihan anak benih ke ladang dilakukan semasa musim hujan. Ladang yang menyediakan sistem siraman adalah amat baik bagi memastikan pokok-pokok mendapat bekalan air yang cukup semasa proses pembesaran untuk beberapa tahun awal penanaman.
 
Pokok-pokok bunga cengkih memerlukan tanah yang kaya bahan organik dan penggunaan baja organik juga sesuai untuk pokok ini. Selain itu, pH tanah juga perlu dikekalkan berada pada sekitar pH5.0 dan perlu ditambah kapur sekiranya keadaan tanah berasid. Walaupun penanam awal pokok bunga cengkih agak rumit, pokok-pokok yang mampu mencapai usia dewasa mungkin boleh bertahan untuk tempoh yang lama dengan penghasilan bunga yang setiasa meningkat.
 
Untuk mengetahui lebih lanjut proses penanaman bunga cengkih bolehlah melawati laman web yang menceritakan kaedah penanaman bunga cengkih ini dengan lebih teliti melalui blog: animhosnan.blogspot.com
 

Kegunaan Lain Bunga Cengkih

Cengkih digunakan untuk membuat haruman, mampu menghalau serangga.

 
Seperti juga rempah-rempah dan herba yang lain, bunga cengkih turut digunakan untuk kegunaan yang lain dari tujuan kesihatan mahupun menghalau serangga. Antara kegunaan bunga cengkih yang paling popular adalah dalam mengurangkan kesan sakit gigi - kerana kesan kebas daripada bunga cengkih. Selain itu ia turut juga digunakan untuk merawat kurap (ringworm), hernia, sakit kulit, serta masalah penghadaman.
 
Oleh kerana bunga cengkih menghasilkan bauan yang menyegarkan ia juga sesuai digunakan untuk tujuan kesegaran mulut. Selain itu ia digunakan dengan mencucukkannya pada buah seperti epal dan oren untuk tujuan menghasilkan penyegar udara selain mampu mengelakkan serangga seperti lalat dan nyamuk. Serbuk bunga cengkih juga dikatakan dapat mengelakkan semut dan serangga perosak lain seperly mealybug dan bena.

Pengeringan bunga cengkih, antara proses penghasilan rempah bunga cengkih.

 

Penggunaan bunga cengkih di dalam industri haruman juga semakin popular sebagai sebahagian daripada gabungan dalam menghasilkan baunan pada tahap middle notes yang biasanya meruap pada kadar 2 - 4 jam selepas penggunaan. Penggunaan bunga cengkih ini sama juga seperti penggunaan rempah-rempah lain sebagai bahan bauan di dalam industri wangian.
 
Antara kegunaan terbesar bunga cengkih adalah dalam penghasilan rokok kretek yang mempunyai pasaran terbesar di Indonesia. Penghasilan rokok kretek ini, menggunakan hampir separuh daripada jumlah penghasilan bunga cengkih di dunia. Rokok kretek menghasilkan bauan yang agak kuat - dan adakalanya menarik kerana ia mempuyai bauan dan rasa yang manis. Rokok kretek juga turut dipasarkan di kawasan-kawasan lain di Asia, Eropah dan Amerika - ia pernah diharamkan pada 2009 kerana mempunyai rasa/aroma yang menarik kepada kanak-kanak.
 
 

Memandangkan kegunaan bunga cengkih ini mempunyai aplikasi yang meluas, maka pasarannya akan tetap ada di masa hadapan. Namun bagi memastikan ia berada pada tahap yang menguntungkan ia perlu diberikan pengolahan teknik dalam proses penghasilannya. Seperti juga industri-industri tanaman yang lain, kaedah penanaman yang lebih moden bukan sahaja menghasilkan hasil yang tinggi, namun kos pengurusan dapat dikurangkan serta penggunaan tenaga manusia dapat dikurangkan.

Rujukan:
1) wikipedia.org: Clove
2) impiana.my
3) thespruceeats.com
4) animhosnan.blogspot.com
5) animhosnan.blogspot.com
6) alphaaromatics.com
7) bonappetit.com

Lada Hitam dan Perkara Penting Mengenainya

Lada hitam merupakan rebutan perdagangan rempah sehingga kini.

Lada hitam atau ‘black pepper’ (Piper nigrum), merupakan antara rempah yang paling popular dan menjadi rebutan pada pedagang rempah satu masa dahulu. Walaupun ia popular sehingga ke hari ini, tidak ramai yang mengenalinya secara dekat. Lada hitam adalah dihasilkan dari pokok yang sama yang menghasilkan lada putih, lada hijau dan beberapa produk lain berasaskan lada. Walaupun ia mudah didapati di pasaran, namun harga lada hitam sebenarnya semakin meningkat disebabkan permintaan yang tinggi. Ini menyebabkan kewujudan pengeluar baru pada skala yang lebih besar.

 
Lada hitam kebiasaannya disediakan di atas meja bersama pasangan lada puting dan garam semasa menikmati hidangan. Ia disediakan bersama pengisar (pepper mill) bagi memastikan kesegarannya atau disediakan dalam bentuk serbuk. Antara makanan yang popular adalah ‘black pepper steak’, atau yang lebih popular adalah dalam bentuk makanan segera seperti McDonald’s Prosperity Burger - menggunakan sos lada hitam, yang menjadi kegemaran ramai.
 
Walaupun pada namanya ia menghasilkan rasa pedas, seperti juga rempah-rempah yang lain lada hitam membangkitkan aroma tersendiri dengan rasa yang unik. Oleh itu, lada hitam sentiasa mempunyai permintaan sekalipun ianya digunakan dalam jumlah yang sedikit. Oleh kerana pertambahan populasi dan pemindahan budaya di serata dunia, permintaan lada hitam menjadi semakin meningkat menyebabkan harganya di pasaran semakin mahal.

Mengenal Lada Hitam

Buah lada hitam yang telah matang masih pada pokoknya.

 
Lada hitam merupakan tumbuhan memanjat yang berasal dari Selatan India yang juga hari ini dikenali sebagai Kerala. Ia sesuai ditanam di kawasan beriklim tropika, oleh itu sejak sekian lama ia ditanam di India, Indonesia, Brazil, Malaysia, Sri Lanka, Mexico dan Madagascar. Namun begitu oleh kerana potensinya, pengeluar-pengeluar baru seperti China dan Vietnam begitu giat mengusahakan tanaman ini. Sehingga hari ini, Vietnam merupakan pengeluar utama lada hitam dunia. Penanaman lada hitam di Vietnam bukan sahaja menumpukan pada skala pengeluaran yang lebih tinggi, malah penghasilan produk yang lebih versatile.
 

Penanaman Lada Hitam

 
Penanaman lada hitam boleh dilakukan dengan menggunakan keratan batang. Walaupun ia boleh ditanam menggunakan biji, ia jarang dilakukan. Penggunaan batang boleh menghasilkan pokok yang lebih seragam (namun tidak menghasilkan baka baru). Akar akan terbentuk daripada buku keratan batang (murip kepada satu lagi tumbuhan popular iaitu sireh (Piper betle), yang juga merupakan dari family tumbuhan yang sama iaitu ‘Piperaceae’). Akar-akar yang terhasil ini bukan sahaja membantu pokok untuk menyerap nutrient, malah membantu pokok untuk berpaut pada pokok atau tiang sokongan.
 
Pokok lada hitam sesuai ditanam di tanah yang tidak terlalu kering atau tanah yang menakungi air. Tanah yang mempunyai saliran yang baik, kaya organik dan lembab merupakan keadaan yang sesuai untuk lada hitam. Ia bagaimanapun tidak sesuai ditanam pada ketinggian tanah yang melebihi 900m (3,000ft) dari aras laut. Walaupun ia sesuai dalam keadan yang agak redup, untuk penanam komersial ia kebiasaannya ditanam dalam keadaan terdedah. Bagi memberikan ia sedikit naungan, lada hitam boleh ditanam menggunakan sokongan hidup daripada pokok kekacang seperti (Gliricidia sepium dan Erythrina indica), yang banyak digunakan di ladang-ladang koko dan tanaman yang lain.

Di Vietnam, ladang lada hitam turut menjadi destinasi pelancongan.

Salah latu ladang di Kampot, Cambodia.

 

Pokok lada hitam perlu dicantas bagi menghasilkan tunas-tunas baru untuk menggalakkan pokok menjadi lebih rimbun. Cantasan pertama adalah ketika pokok berusia enam bulan, dan cantasan kedua dilakukan apabila pokok mencapai usia 12 - 14 bulan. Manakala cantasan berikutnya adalah semasa pokok mencapai ketinggian tiang sokongan. Seperti juga tanaman-tanaman komersial yang lain, pokok lada hitam mempunyai musuh tanaman dari jenis serangga, kulat, cacing, bakteria, kulat dan virus. Jadi sekiranya anda berminat dengan tanaman secara komersial, faktor-faktor ini perlulah diberikan perhatian.
 
Pokok lada hitam komersial juga mempunyai baka-baka tertentu ditanam di Malaysia (terutamanya di Sarawak), kultivar yang paling popular ditanam adalah dari jenis ‘Kuching’. Namun hasil penyelidikan, dua kultivar baru dihasilkan iaitu ‘Semongok perak’ dan ‘Semongok emas’. Kultivar-kultivar baru, akan terus dihasilkan bagi memastikan penambahan hasil pengeluaran. Begitu juga bagi penanaman lada hitam di negara-negara lain, yang mempunyai kultivar dan kaedah penanaman yang berbeza untuk berdaya saing dengan pengeluar-pengeluar yang lain.
 

Penghasilan Lada Hitam

 
Lada hitam, lada putih dan lada hijau merupakan buah dari tumbuhan yang sama. Apa yang membezakannya adalah kaedah pemprosesan yang menghasilkan produk terakhir lada tersebut. Namun begitu lada-lada ini mempunyai keistimewaan tersendiri yang menyebabkan ianya sentiasa mempunyai perminataan dalam bentuk produk-produk tersebut.
 
Bagi menghasilkan lada hitam, buah lada hitam tua yang masih hijau akan dipetik untuk diproses. Terdapat dua jenis pemprosesan lada hitam, pertama iaitu dengan memasak lada hitam dalam masa yang pendek untuk mempercepatkan proses pengeringan, kaedah kedua iaitu dengan terus melakukan proses pengeringan di bawah cahaya matahari sehingga buah lada betul-betul kering.
 
Lada hitam mempunyai aroma tersendiri kerana sebahagian aroma istimewa lada hitam terdapat pada kulit luarnya. Aroma tersebut dihasilkan daripada kumpulan terpenes seperti, germacrene, limonene, pinene, alpha-phellandrene dan beta-caryophyllene yang memberikan lada hitam tona rasa seakan sitrus, kayuan dan flora.
 
Lada putih pula dihasilkan daripada buah yang telah masak/matang. Kulit bahagian luar yang berwarna gelap akan dipisahkan daripada buah lada melalui proses rendaman yang dipanggil ‘retting’. Selepas lapisan kulit menjadi lembut ianya akan melalui proses pemisahan kulit yang dilakukan secara tradisional ataupun menggunakan mesin untuk kaedah pemprosesan yang lebih moden.

Pengisar lada hitam, menjadi kemestian di atas meja makan, selain menjadi perhiasan.

Lada hitam keluaran Sarawak, Malaysia.

 

Walaupun lada putih tidak mempunyai aroma seperti yang dimiliki oleh lada hitam, namun ia turut mempunyai fungsi tersendiri di dalam masakan-masakan tertentu. Ini kerana lada putih tidak menukar warna makanan yang disediakan sepertimana lada hitam.
 
Berbeza pula dengan lada hijau yang turut dihasilkan daripada buah yang masih hijau. Proses penghasilannya perlu memastikan warna hijaunya dapat dikekalkan. Proses ini samada menggunakan sulfur dioxide, pengetinan atau pengeringan beku. Selain daripada proses tersebut, lada hijau juga boleh dihasilkan melalui projek jeruk menggunakan cecair garam ataupun cuka.
 
Lada hijau juga adakalanya digunakan terus di dalam masakan seperti di dalam masakan Thai dan Tamil. Oleh kerana ianya tidak boleh disimpan terlalu lama, lada hijau segar tidak sesuai untuk pasaran antarabangsa.
 
Oleh kerana terdapat banyak lagi pekara yang perlu disentuh mengenai lada hitam. Maka ianya akan disampaikan di dalam artikel yang lain. Namun setakat ini, dapat dilihat bagaimana lada hitam menjadi bahan rempah yang penting di dunia. Kerana selain menjadi penambah rasa makanan, lada hitam juga turut digunakan untuk rawatan penyakit ringan, selain digunakan untuk penghasilan pati minyak lada hitam yang digunakan dalam industri pewangi. Jadi nantikan artikel yang seterusnya berkenaan lada hitam.

Mengenali Daun Salam dan Ciri-cirinya

Daun salam (Syzygium polyanthum), merupakan tumbuhan liar di SE Asia.

Daun salam nama yang sering didengari dan sering dikaitkan dengan bay leaf. Namun daun salam yang digunakan dalam masakan Melayu, masakan India dan masakan Barat merupakan daun daripada 3 tumbuhan berbeza. Namun daripada perbezaan ini, ada di antara boleh menggantikan antara satu-sama lain, manakala dari jenis ‘Indian bay leaf’, pula mempunyai ciri-ciri yang sedikit berbeza, dari segi aromanya.

 
Daun salam atau bay leaf tidak digunakan seperti rempah-rempah atau herba yang lain. Ini kerana ia hanya dicampurkan di dalam masakan. Ia sendiri tidak boleh dimakan, namun kehadirannya di dalam masakan memberikan aroma yang berbeza. Ia boleh digunakan dalam bentuk segar mahupun kering. Namun kebiasaannya didapati di dalam bentuk kering, dan dikeluarkan setelah hidangan siap dimasak atau diasingkan semasa makanan dihidangkan.
 

Jenis-jenis Daun Salam

 
Oleh kerana daun salam kebiasaannya dikaitkan dengan ‘bay leaf’, yang sebenarnya merupakan tumbuhan dari jenis yang berbeza dari segi taburan geografi, mahupun jenis tumbuhan, Jadi kita mulakan dengan ‘bay leaf’ sendiri atau dikenali sebagai ‘bay laurel’, (Laurus nobilis, Lauraceae). Ia merupakan tumbuhan Mediterranean dan didapati di kawasan-kawasan di Turkey, Utara Syiria, Selatan Sepanyol, Utara-tengah Portugal, Utara Morocco, Kepulauan Canary dan di Madeira.
 
Manakala daripada kumpulan family yang sama juga terdapat di kawasan-kawasan yang lain, kebiasaannya kerana memiliki bentuk daun atau aroma yang sama kepada Laurus nobilis, antara contoh yang paling ketara adalah ‘California bay laurel’ (Umbellularia californica, Lauraceae), yang juga merupakan dari family Lauraceae. Dari keluarga laurel sendiri terdapat beberapa lagi spesies yang tumbuh di kawasan beriklim sederhana seperti ‘Cherry laurel’.

Bay laurel, (Laurus nobilis, Lauraceae) digunakan dalam masakan Barat.

Indian bay leaf, (Cinnamomum tamala, Lauraceae) dari jenis kayu manis.

Daun salam yang juga dikenali sebagai Indonesian bay leaf.

 

Janis kedua yang juga dikenali sebagai ‘Indian bay leaf’, atau ‘malabatrum’ (Cinnamomum tamala, Lauraceae) yang juga merupakan dari family Lauraceae. Indian bay leaf merupakan keluarga terdekat kepada pokok yang digunakan untuk menghasilkan kulit kayu manis atau Cinnamon (Cinnamomum verum). Jadi aroma yang dihasilkan daripada daun Indian bay leaf, juga adalah seakan-akan kulit kayu manis yang agak lemah.
 
‘Indonesian Bay Leaf’, atau lebih dikenali sebagai daun salam (Syzygium polyanthum, Myrtaceae), adalah merupakan daun yang digunakan dalam masakan-masakan Melayu dan kawasan serantau. Ia mempunyai pelbagai nama tempatan antaranya, serai kayu, samak kelat, manting, maselengan selain dikenali sebagai Daeng klua di Thailand. Daun salam digunakan di sekitar kepulauan tanah Melayu dan juga Thailand - di mana kawasan ini mempunyai ikatan kebudayaan yang kuat. Namun begitu ‘Indian bay leaf’ juga adakalanya digunakan kerana perpindahan budaya daripada migrasi yang ketara.
 
Satu lagi daun yang mempunyai kaitan terdekat dengan daun salam ialah ‘West Indian bay leaf’, (Pimenta racemosa, Myrtaceae) yang turut digunakan untuk membangkitkan aroma masakan. Ia juga turut digunakan untuk menghasilkan pati haruman dan wangian. Berbeza dengan daun salam biasa, daunnya mempunyai hujung yang agak bulat. Ia juga kini turut ditanam di kawasan-kawasan lain termasuk Oceania.

West Indian bay leaf, (Pimenta racemosa, Myrtaceae) mempunyai bentuk daun yang berbeza.

 

Kegunaan Daun Salam

 
Daun salam popular bukan sahaja kerana aroma yang dibangkitkan di dalam masakan, malah ia juga dikatakan mempunyai pelbagai khasiat kesihatan. Daun salam mudah digunakan dalam pelbagai masakan kerana ia tidak mengubah rasa masakan melainkan menambah aroma sahaja. Jadi ia digunakan dalam pelbagai jenis masakan termasuk masakan jenis lemak, masak asam, tumis, kari,  sup, nasi dan lain-lain jenis masakan. Jadi ia juga boleh dipadankan dengan bahan masakan seperti ayam, daging, ikan dan sayuran.
 
Seperti yang telah disebutkan di atas, daun salam boleh digunakan dalam bentuk segar, kering mahupun yang telah dihancurkan dengan kepingan kasar. Ini kerana ianya tidak dimakan bersama bahan yang dimasak. Namun begitu ia tidak memudaratkan sekiranya dimakan, malah pucuk salam biasa dijadikan ulaman yang dimakan bersama nasi.

Buah daripada pokok daun salam.

Nasi biryani antara masakan yang menggunakan Indian bay leaf.

 

Selain digunakan untuk masakan, daun salam juga mempunyai pelbagai khasiat kesihatan. Ia digunakan untuk merawat pelbagai masalah kesihatan terutamanya masalah berkaitan pernafasan seperti selesema dan batuk. Masalah berkaitan pencernaan yang juga membantu proses penurunan berat badan. Lain-lain khasiat kesihatan termasuk membantu mengubati masalah darah tinggi, mengawal kencing manis, meredakan stress, mencegah penyakit batu karang, menguatkan jantung dan pelbagai lagi khasiat kesihatan.
 
Walaupun daun salam digunakan secara meluas. Ia jarang ditanam secara komersial dan adakala sukar untuk didapati di sesetengah kawasan menunjukkan ia mempunyai potensi pasaran yang tinggi. Namun begitu anda masih boleh mendapatkan benih pokok anak salam dari beberapa penjual anak benih pokok seperti di kebuna.com.
 
Itu merupakan serba sedikit mengenai daun salam seperti yang biasa kita dengari, dan mungkin kita mempunyai pemahaman yang berbeza mengenai jenis-jenis tumbuhan tersebut. Namun begitu kita masih boleh mempelajari dan mendapatkan kebaikan daripada tumbuhan ini dari segi penggunaannya untuk masakan mahupun khasiat kesihatan.

Keunikan Selasih, Sebagai Masakan dan Khasiat Kesihatan

Sweet Basil (Ocimum basilicum), atau juga dikenali sebagai selasih.

Selasih atau juga dikenali sebagai ‘Basil’, (Ocimum basilicum), bukanlah satu tumbuhan asing bagi masyarakat Melayu, Asia Tenggara malah di dunia. Namun begitu terdapat perbezaan antara selasih-selasih yang digunakan oleh masyarakat mengikut geografi, negara malah bangsa. Keunikan tumbuhan selasih ini, selain daripada fizikalnya yang berbeza, ia turut memberikan hasil masakan yang berbeza juga. Tumbuhan selasih telah digunakan sejak sekian lama, bukan sahaja untuk tujuan masakan malah sebagai khasiat perubatan.
 
Terdapat sekitar 160 jenis kultivar selasih di dunia dan hanya 60 jenis daripadanya merupakan antara yang biasa digunakan dalam masakan. Jadi apabila anda menyediakan masakan menggunakan selasih, anda juga perlu memastikan jenis daun selasih yang digunakan - untuk mendapatkan kualiti masakan seperti yang disediakan dalam masakan tersebut. Di negara kita (Malaysia) sendiri terdapat beberapa jenis daun selasih yang biasa digunakan iaitu yang dikenali sebagai kemangi, thulasi dan selasih Thai.
 
Mungkin kita dapat mengungkap beberapa perkara penting berkenaan daun selasih di dalam artikel ini. Walaubagaimanapun terdapat banyak lagi mengenainya yang perlu kita ketahui dari artikel-artikel yang lain.
 
Tidak semua jenis selasih mampu memberikan hasil masakan yang sama. Ada di ataranya, mempunyai aroma dari seakan jintan manis (anise) hingga ke aroma serai (lemon grass) dengan kekuatan yang berbeza pula. Jadi penggunaan daun selasih ini perlulah digunakan mengikut kesesuaian jenis selasih yang digunakan.

Tanaman selasih secara ladang.

Tanaman selasih di dalam bekas kecil.

Penanaman Selasih

 
Selasih merupakan tumbuhan herba yang mudah ditanam samada menggunakan keratan batang mahupun biji benih. Bagi tanaman untuk kegunaan sendiri ia bukanlah menjadi masalah besar kerana ia boleh ditanam di dalam di dalam bekas kecil daripada pollybag mahupun pasu. Manakala untuk tanaman komersial pula, ia boleh terus di tanam di atas tanah.
 
Ia memerlukan sumber cahaya, namun masih boleh ditanam selagi mendapat cahaya yang baik (di letakkan berhampiran tingkap dengan cahaya yang cukup). Dengan tanah yang mempunyai saliran yang baik dan pembajaan, anda tidak perlu risau kerana tumbuhan selasih jarang dijangkiti penyakit dan tidak mempunyai musuh dari jenis serangga seperti tumbuhan lain.
 
Manakala untuk tanaman komersial pula, ia merupakan tanaman jangka pendek dengan tuaian sebanyak 3 - 5 kali setahun. Penuaian dilakukan apabila pokok mencapai ketinggian antara 15-20cm. Pada peringkat ini kebiasaannya pokok mula mengeluarkan bunga dan daun-daun pada bahagian pokok mula menjadi kekuningan. Penanaman komersial kebiasaannya bukan sahaja bertujuan untuk kegunaan masakan malah untuk tujuan pengeringan dan penghasilan pati minyak selasih.
 
Kegunaan Masakan

Antara jenis-jenis daun selasih dari seluruh dunia.

 
Daun selasih sememangnya terkenal digunakan dalam masakan Timur mahupun masakan Barat. Ia boleh diambil sebagai ulaman segar selain sebagai tambahan di dalam masakan. Ia mudah disesuaikan dengan pelbagai jenis masakan samada ayam, daging, ikan mahupun sayuran. Terdapat banyak resepi yang menggunakan daun selasih sebagai bahan campuran antaranya:
 
- Ayam daun selasih
- Kepah tumis kunyit daun selasih
- Ikan goreng kicap daun selasih
- Kerabu daging daun selasih
- Masak bening tembikai
- Udang masak lemak daun selasih
- Nasi goreng daun selasih
-Asam tumis daun keladi daun selasih
- Maggi kari daun selasih
- Daging masak kicap daun selasih
- Kerabu timun dengan daun kemangi
 
Itu adalah sebahagian daripada masakan yang menggunakan daun selasih. Seperti yang dinyatakan sebelum ini, daun selasih ini mudah disesuaikan dengan apa jua jenis masakan. Jadi ia digunakan dengan meluas dalam masakan Melayu mahupun masakan serantau.

Daun Kemangi atau 'Lemon Basil', yang biasa digunakan oleh masyarakat Melayu.

Thulasi, ruku atau 'Holy Basil' yang lebih popular dengan masyarakat India.

 
Manakala untuk masakan antarabangsa juga, daun selasih (basil) digunakan dengan pendekatan yang sama - iaitu padanan dengan pelbagai jenis makanan utama daripada ayam, daging, udang, sayuran dan sebagai bahan perasa. Antara masakan Barat yang menggunakan daun selasih adalah seperti berikut:
 
- Honeydew and fennel salad with basil
- Beef stir-fry with green beans and tomatoes
- Romesco pasta salad with basil and parmesan
- Tomato salad with warm basil dressing
- Bright and spicy shrimp noodle salad
- Pesto
- Basil-chip ice cream
- Hummus with sugar snap peas and basil
- Poached Arctic Char with basil-tarragon mayonnaise
- Drinks and cocktails
 
Seperti yang dapat dilihat, daun selasih digunakan dengan lebih meluas di dalam makanan barat yang turut merangkumi, minuman dan juga pencuci mulut seperti ice cream. Ini kerana masakan barat telah diolah lebih awal berbanding masakan-masakan dari Timur yang lebih menekankan resepi-resepi tradisional. Walaubagaimanapun hari ini, masakan dari Timur juga telah mula mengalami pengolahan yang drastik.

Pasta yang menggunakan daun selasih

Ayam lemon dengan daun selasih.

Ikan goreng kicap daun selasih.

 
Jenis-jenis Selasih
 
Oleh kerana daun selasih mempunyai senarai yang meluas, sebahagian daun selasih ini tidak mempunyai nama tempatan. Jadi ia akan disenaraikan di dalam Bahasa Inggeris ataupun nama saintifiknya sekiranya diketahui (oleh penulis). Jadi mari kita melihat beberapa jenis daun selasih yang biasanya digunakan dalam masakan Timur mahupun Barat.
 
- Great Basil (Ocimum basilicum)
- Kemangi, atau lemon basil (Ocimum × citriodorum)
- Thai Basil, sweet basil (Ocimum basilicum)
- Thulasi, atau holy basil (Ocimum tenuiflorum, formerly known as O. sanctum)
- Dark opal basil (Ocimum basilicum var. Purpureum)
- Cinnamon basil (Ocimum basilicum 'Cinnamon')
- Osmin purple basil (Ocimum basilicum), dengan daun berwarna purple.
- Corsican Basil
- Ajaka Basil
- Lime Basil
- Spicy Bush Basil
- Purple Ruffles
- Greek Basil
- Summerlong Basil
- African Blue Basil
- Ararat
- Cardinal Basil
 
Itu hanyalah sebahagian daripada jenis-jenis basil yang biasa digunakan dalam masakan. Jadi sekiranya anda mencuba resepi yang menggunakan basil, sebaiknya melihat jenis basil yang digunakan, untuk mendapatkan hasil masakan yang memuaskan.

Daun selasih dari jenis African Blue Basil.

Selasih dari jenis Cardinal Basil.

Daun selasih dari jenis Purple Ruffles.

 
Kegunaan Rawatan Kesihatan
 
Manakala untuk tujuan rawatan kesihatan pula, daun selasih ini telah lama digunakan masyarakat tempatan untuk merawat beberapa masalah kesihatan yang ringan antaranya adalah.
 
- gatal gatal pada tekak
- bertindak sebagai perangsang
- pelawas kencing
- mengeluarkan peluh
- merawat sakit kepala
- masalah pembuangan air besar bagi kanak-kanak
- kurap
- batuk
- rawatan selepas bersalin
- demam panas
- asma
- meredakan demam
- merawat keradangan usus
- penyakit kulit
- merawat kencing manis
- gangguan pernafasan
 
Aroma daun selasih ini mampu memberikan ketenangan, maka ia sesuai digunakan terus atau dalam bentuk pati minyak. Anda juga mungkin ingin mencubanya dalam bentuk teh.
 
Itu adalah sebahagian sahaja daripada keunikan dan kegunaan tumbuhan istimewa selasih atau basil. Semoga dengan ini ia akan menambah pengetahuan kita dan dapat memanfaatkannya untuk kegunaan sendiri mahupun keluarga. Anda juga mungkin ingin mencuba menanamnya untuk kegunaan keluarga mahupun komersial seterusnya membangunkan ekonomi. Apapun selamat mencuba. Jangan lupa tuliskan sebarang saranan berguna di ruangan komen.